Balkan Müziği

   Balkan müziği, Trakya ve Balkanların türlü müzik geleneklerinin kaynaşmasından doğan bir türdür.

Bulgaristan çalgası, Romanya ve Türkiye'de bakır nefeslilerle icra edilen Çingene müzikleri, Makedonya ve Sırbistan'ın Bregoviç usulü Yugoslav düğün ve cenaze müzikleri, Kuzey Yunanistan ve Batı Trakya müziklerinin hepsini bu katogoride toplayabiliriz...

   Bu müzik türünün bana göre en büyük şansı,coğrafi açıdan çok zengin bir müzik sirkülasyonu içinde kendini geliştirmiş olmasıdır. Bir çok dinin ve bir çok milletin kültüründen etkilenmiş zengin bir sound olması hasebiyle, içerisinde akordeon, darbuka, keman, klarnet, gadulka, davul, buziki vb. birçok çalgıyı barındırır.

   İşte tüm bunlar Balkan müziği denilince akla gelen imajlardan bazıları, şimdi sizi üzerinde çok konuşulan fakat hakkında çok az bilgi sahibi olduğmuz coğrafyada kısa bir yolculuğa çıkaracağım...

Yunanistan

  Yolculuğumuzda ilk durağımız komşumuz Yunanistan.Yunan müziği makamsal olarak batı müzik kültüründen ayrılır, bu bağlamda doğu müziğine çok daha yakındır. Hristiyanlık öncesi pagan geleneğin ve Bizans kültürünün yanı sıra Türk, Arap ve İran müzik kültürleriyle tarih boyunca alış-veriş içinde olmuştur.    

  Yunan müziğinin Balkan müziği ile akabalık bağı olan kısmı ise ülkenin kuzeyi ve Batı Trakya bölümüdür. Genel perspektiften biraz sıyrılıp bu bölgeleri değerlendirmeye alacak olursak klarnet, darbuka, buzuki, davul ve zurna çalgılarının ön planda olduğunu görürüz.

  Türkiye sınırında ki Batı Trakya bölgesi ve kuzeyde ki Rodoplar ülkenin en zengin halk müziği kültürüne sahip yerlerdir. Dağlık Rodop bölgesinin halk geleneği tüm bölgelerden farklıdır. Buradaki şarkıların hemen hepsine gayda eşlik eder. Yiğitlik temasının en yaygın olduğu bölge burasıdır. Şarkılar heybetli ve davudi bir ses ile icra edilir. Batı Trakya bölgesinde ise binlerce Türkçe türkü derlenmiş ve 1950'den itibaren gerek azınlık radyolarında gerekse TRT aracılığı ile kayıt altına alınmaya çalışılmıştır. Tüm bunların dışında Yunanistan halk müziğinde Osmanlı yönetimi sırasında yazılmış çete şarkılarına da rastlanmaktadır.

Plaka'da çektiğim bir Yunan müzik ve dans örneği.

Makedonya

   Sizlerle çıktığmız bu keyifli yolculukta sırayı güzel yemekleri, etkileyici tarihi mekanları ile ve tartışılmaz müzik kültürü ile Makedonya alıyor.

    Makedon geleneksel halk müziği eski Yugoslavya'da da çok yaygın olan “Starogradska” müzikleriyle ön plana çıkar. Bu türden müzikler daha çok epik ve lirik temalıdır. Bu şarkı eşliğinde “Horo” Ya da “Hora” adı verilen dairesel bir tür dans gerçekleştirilir. Ayrıca bu dansın 9-16 lık hareketli temposuyla izleyenleri bir hayli çoşturma özelliğide vardır. Makedon müziği Yugoslav,Türk ve Bulgar müzik kültürleri ile yakın akrabalıklar taşımaktadır. Kendine özgü arkaik çok sesli bir koro tarafından icra edlien müzikler ülkede ön plana çıkmaktadır.

    Dans havaları davul ve zurna ile çalınır. Bunun dışında şarkılara eşlik eden otantik sazlar iki telli “tembura” ( bizde ki tambur), gayda ve darbukadır. Makedonya'da Skopje (Üsküp) ve Ohrid (Ohri) 'de büyük müzik festivalleri düzenlenmektedir. Makedon, Arnavut, Türk ve Yugoslav (daha çok Sırp) etnik kökenleri müzikal anlamda bahsi geçen bu festivallerde başarıyla temsil edilmektedir.

              
                Ohri'de çektiğim arkaik çok sesli bir bayan korosu.

                                                                                        

Romanya

   Şimdiki durağmız ise Balkanların iklimi hayli soğuk ama insanları bir o kadar sıcak ülkesi Romanya.

   Romanya'da müzik tarihi Roma ve Bizans imparatorluklarının etkisiyle başlar. 17. yy başlarında ise kaynak gösterilen belgeler itibariyle bu imparatorluklardan ayrılıp kendi lokal müzik tarihini başlatmış olur.

   Romanya'da Dobruca bölgesi ülkenin en zengin halk kültürüne sahip yerlerin başında gelir. Dobruca'da sakin ritimli şarkılar ve kıvrak dans havaları bir arada görülür. Makamlar genellikle batı müziği ve Roman müziğinin harmanlanmasıyla meydana gelir. Romanya'da hemen hemen tüm balkan ülkelerinde görülen çok dillilik ve kültürlülük göze çarpar. Müzikte Roman, Türk, Tatar, Moldov, Bulgar ve Banat bölge kültürleri en çok öne çıkanlardandır.

   Romanya müziğinde akordeon, org ve üflemeli çalgılar, diğer çalgılara nazaran daha çok ön plandadır. Eğlence kültürü olarak Bulgaristan'ı andırır. Pop-folk harmanı müzikler gece klüplerinde dinlenilebilmektedir. Yerel müziğin en önemli temsilcileri Gabi Lunca, Dmitru Farçaş ve Ionut Cercel'dir. Etnik soundları house müzik ile başarılı bir şekilde bağdaştıran son dönem popüler sanatçılarından Inna'da yine Romanya'nın en başarılı sanatçıları arasındadır.                                     

     Svetelina ve Peter Romanya'nın

yerel sanatçılarından.

Bulgaristan

   Yolculuğumuzda ki son durağmız Bulgaristan. Bulgar müzik tarihi bir çok Hristiyan ülkede olduğu gibi kilise müzikleri ve ilahiler ile başlamaktadır. Daha sonra halk müziği ve Bulgar popüler müziği sırasıyla gelişimlerini tamamlar. Halk müziği icralarında genellikle erkekler çalar, kadınlar söyler. Ülkede ayrıca zengin bir dans geleneğide mevcuttur. Bu mevcudiyedin farkında olan pek çok otantik topluluk bu dansları koruyup dünyanın pek çok ülkesine taşınmaktadır. Bulgar folklorunda kadınların ve genç kızların, kendi aralarında çalışırken söylenen hasat şarkılarının büyük bir önemi vardır. Bulgaristan küçüklüğüne karşın yüzyılı aşkın bir süredir yapılan onbinlerce türkü derlemesiyle, halk çalgılarının çeşitliliği ve çok sayıda müzisyeni ile inanılmaz bir hazinedir.

Kırcalı bölgesinde bir gösteri.

  Gelelim Bulgaristan'ın meşhur “Çalga” müziğine. Çalga kelime kökeni olarak Türkçe “çalgı” sözcüğünden türetilmiştir. Bu türü kabaca Türk müziğinin altyapısını oluşturan çalgılarla çalınan popüler müzik olarak adlandırabiliriz. Ritimleri Türk müziğine oldukça benzeyen çalga ülkede en çok sevilen ve dinlenilen müzik türüdür. Gece klüplerinden düğünlere kadar her yerde bu müzik türünden örneği duymak mümkündür. Bu türün en popüler sanatçıları ise Toni Storaro, Azis, Andrea ve Galena'dır.

Plovdiv'de (Filibe) bir konser.